น้ำยาขจัดคราบ มีสารอะไรที่เป็นอันตราย แล้วควรป้องกันอย่างไร

ทุกวันนี้ผลิตภัณฑ์ที่ใช้สำหรับทำความสะอาดและขจัดคราบได้ถูกนำเข้ามาเป็นจำนวนมาก มีบทบาทต่อการดำเนินชีวิต ต่างกับในอดีตซึ่งเพียงใช้น้ำและสิ่งของตามธรรมชาติมาทำความสะอาด มาจนถึงปัจจุบันที่พัฒนาการเรื่อย ๆ จนมาเป็นน้ำยาขจัดคราบ อันมีส่วนผสมของสารเคมี ในบทความจะกล่าวถึงสารต่าง ๆ ที่ผสมเป็นน้ำยา พร้อมวิธีป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายทั้งต่อตนเองและสิ่งแวดล้อม

น้ำยาขจัดคราบ มีส่วนผสมของสารใดบ้าง

ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการทำความสะอาดหรือเรียกว่าน้ำยาขจัดคราบ ช่วยกำจัดคราบต่าง ๆ หรือสิ่งสกปรกที่อยู่ตามสิ่งของ พื้นผิว น้ำยาเหล่านี้จะมีสารเคมี ด่าง กรด ตัวทำละลายอย่างหนึ่งอย่างใด หรืออาจมากกว่าหนึ่งชนิด เป็นส่วนประกอบหลัก โดยสามารถกล่าวถึงหน้าที่ของสารในน้ำยาได้ดังนี้

• กรด: มีหน้าที่ขจัดคราบและละลายแคลเซียม ซึ่งสาเหตุมาจากตะกอนอนุภาคโลหะ หลายคนนิยมนำมาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อกำจัดสิ่งสกปรกในโถส้วม กระเบื้อง และด่าง เช่น hydroxy acetic acid, hydrochloric acid, phosphoric acid คนส่วนใหญ่นิยมใช้ hydrochloric acid เนื่องจากเป็นกัดกร่อนโลหะได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• สารลดแรงตึงผิว: หน้าที่คือการทำความสะอาดสิ่งสกปรกหรือคราบให้หลุดแล้วแขวนลอยในน้ำ ยกตัวอย่างสารที่ใช้ เช่น olefin sulphonate, alkane sulphonate, alkyl sulphate
• สารที่ช่วยให้น้ำกระด้างน้อยลง: เป็นตัวช่วยจัดอนุภาคโลหะซึ่งผสมอยู่ในน้ำจนทำให้มีความกระด้าง และขัดขวางการทำความสะอาด สารบางชนิดจะช่วยกำจัดสิ่งสกปรกต่าง ๆ แล้วแขวนลอยในน้ำ โดยที่ไม่ตกค้างหลังจากทำความสะอาดไปแล้ว ตัวอย่างของสารที่ช่วยให้น้ำกระด้างน้อยลง เช่น ethylene, diamine, tetra acetic acid (EDTA), complex phosphates
• ด่าง: หน้าที่คือการปรับให้ค่า pH สูงกว่าเดิม เพื่อการทำปฏิกิริยากับไขมันได้ดีแล้วสามารถขจัดคราบ ทำความสะอาดได้หมดจด ด้วยเหตุนี้จึงได้นำด่างมาเป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์สำหรับขจัดคราบในครัว ส่วนใหญ่แล้วสิ่งสกปรกและคราบต่าง ๆ เกิดขึ้นจากไขมันทั้งนั้น ยกตัวอย่างด่างที่นิยมนำมาใช้ เช่น sodium carbonate, sodium metasilicate, sodium hydroxide
• ตัวทำละลาย: หน้าที่คือการละลายส่วนผสมในน้ำยาและละลายไขมันได้ดี เช่น glycerol, propylene glycol, ethanol

ผลิตภัณฑ์ใดที่มีสารเหล่านี้ผสมอยู่จะทำให้เป็นอันตรายกับสุขภาพ ตัวอย่างเช่น อ่อนเพลีย เจ็บหน้าอก รู้สึกระคายเคืองบริเวณผิวหนัง ปวดหัว ผู้มีอาชีพแม่บ้านเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยมากกว่าเมื่อเทียบกับคนทำงานข้างนอก และคนที่ได้รับอุบัติเหตุจากผลิตภัณฑ์ขจัดคราบมีถึง 70 เปอร์เซ็นต์

วิธีป้องกันอันตรายจากสารที่อยู่ในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด

สำหรับวิธีการป้องกันไม่ให้เป็นอันตรายจากสารในน้ำยาขจัดคราบนั้น สามารถกล่าวได้ดังต่อไปนี้

• ใช้น้ำยาให้หมด อย่าเหลือในจานหรือภาชนะประเภทต่าง ๆ
• ทิ้งภาชนะในบริเวณที่จัดไว้ เพื่อการทำลายที่ง่ายขึ้น ไม่ทิ้งใส่แหล่งน้ำ คลอง คู และแม่น้ำ
• ไม่นำภาชนะประเภทสเปรย์ที่ใช้ทำความสะอาดทิ้งลงเตา กองไฟ หรือเอาไปเผา และไม่เก็บใกล้เตาไฟ เนื่องจากจะทำให้ภาชนะเกิดความร้อนแล้วระเบิดได้
• นำภาชนะกำจัดตามที่ฉลากแนะนำ
• ผลิตภัณฑ์ชนิดใดที่ทำความสะอาดโดยใช้น้ำร่วมด้วย ให้ล้างน้ำก่อนเสมอแล้วจึงค่อยทิ้ง
• ไม่ควรแกะฉลากภาชนะแล้วทิ้ง เพราะเจ้าหน้าที่จะกำจัดได้ยาก

จากบทความจะทำให้ทุก ๆ คนได้รู้เรื่องเกี่ยวกับสารที่ผสมในน้ำยาขจัดคราบว่ามีอะไรบ้าง แล้วสารแต่ละชนิดทำงานอย่างไร ซึ่งผลิตภัณฑ์ขจัดคราบและทำความสะอาดมีให้เลือกมากมายหลายยี่ห้อ เพราะเป็นตัวช่วยสำคัญให้ภาชนะของเราสะอาดมากยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันหากใช้ไม่ถูกวิธีก็จะเกิดอันตรายแก่ผู้ใช้ได้ ดังนั้นจึงควรป้องกันตนเองไม่ให้ได้รับสารจากน้ำยาเข้าสู่ร่างกาย โดยทำตามคำแนะนำที่กล่าวข้างต้น